Niet alleen repareren, maar ook verrijken

15 februari 2022 Nieuws

Het heropenen van de scholen na de kerstvakantie ervaren wij als een verademing. School als een gezamenlijke leef- en ontwikkelplek is in onze ogen een fundament voor de gezonde ontwikkeling van een kind of jongere. Onderwijs zonder schoolgebouw werkt niet. Psychiater Elnathan Prinsen stelde eind vorig jaar al vast dat schoolsluitingen desastreus zijn door het wegvallen van sociale structuren en identiteitsvorming.

Onderwijs zonder school werkt niet

Ook het signaal van GGD directeur Jac Rooijmans over de effecten van de pandemie is helder. Hij noemde leerachterstanden, maar ook de hapering in sociale ontwikkeling en de trieste verhalen van depressieve kinderen die geen toekomstperspectief meer zien. Het gemis van menselijke interactie in de fysieke schoolomgeving heeft diepe sporen nagelaten. Een vastgelopen leerling heeft niet genoeg aan versoepelingen, het vervallen van de quarantaineplicht en inhaalprogramma’s.

Wij mogen erop rekenen dat de scholen openblijven. Dat is een geweldig perspectief. Een plek waar het echte leven zich afspeelt. Waar onze zintuigen worden gestimuleerd. Tastbare interactie, ware ontmoetingen en samenwerking. Wat hebben we dat gemist. Schoolgrond onder de voeten. Hout, steen en glas. Digitale middelen zijn voor het onderwijs niet meer of minder dan hulpmiddelen. Ook bij een volgende virusuitbraak is het volledig virtuele klaslokaal als vervanging van de fysieke ontmoetingsplek een spookbeeld.

"School is een plaats waar je ruimte kunt innemen en delen. Waar je deuren opent of achter je dicht kunt doen. Elkaar in de ogen kijkt en kunt vasthouden. Observeert door tegen een muur te leunen. Samen een tafel verschuift om plaats te maken voor iets nieuws. Waar je uitdaagt, ontvangt, vergelijkt en wordt geïnspireerd. Het is de plek waar je de echte dynamiek van een groepsgesprek ervaart. Fouten maken, kennis opdoen en drempels overwinnen. Samenwerken. Gymles chaos, handenarbeid beproeving. Die eerste zoen in de pauze."

Kansen voor de toekomst

Het actieplan voor snellere verbetering van de ventilatie op scholen is een welkome interventie. Ook de aanpassingen aan examens geeft leerlingen lucht. En het is fantastisch dat er met het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) veel geld beschikbaar is om leerlingen, na de pandemie, toe te rusten voor de toekomst. Laten we ons daarbij niet alleen richten op een cognitieve inhaalslag of op hoge PISA scores, de internationale ranking van landen. De school heeft een bredere bedoeling en een meervoudige kwaliteitsopdracht.

Beleidsmakers en de onderwijsinspectie stoeien al langer met de eenzijdige interpretatie van onderwijskwaliteit, vooral gebaseerd op toets- en examenscores. Die zeggen veel over de cognitieve ontwikkeling, maar niets over de sociaal emotionele ontwikkeling van de leerling. Over dat laatste zijn er geen data en dan blijft de focus op het wél meetbare.

De 8,5 miljard euro van het NPO zijn een uitgelezen kans om onze focus te verbreden. Om doelgericht het onderwijs te verrijken met bijvoorbeeld maatschappelijke projecten, muziekonderwijs, toneel en sport. Niet alleen om met veel bijles de leerprestaties op te krikken, maar doelgericht oefenen, evalueren en waarderen van onderwijs gericht op de sociaal emotionele ontwikkeling.

Laten we werk maken van een brede onderwijsagenda. Door aan de leerresultaten kwaliteitskenmerken toe te voegen die iets zeggen over de subjectwording van de leerling. Wezenlijke kenmerken van onderwijs, die niet direct meetbaar of in getallen te vatten zijn. Op de vrijescholen van het voortgezet onderwijs doen we naar die kenmerken waarderend onderzoek, in onderlinge visitaties. Zo oefenen we met een andere kijk- en ontwikkelrichting. De opbrengsten zetten zeker aan tot doorontwikkeling.

Een brede blik op onderwijskwaliteit. Leerlingen verdienen het. Zo voorkomen we dat de school gereduceerd wordt tot een reparatieplek voor achterstanden. De school moet een veilige ontwikkelplek zijn. Zonder haast of tijdsdruk, zeker nu. Voor de volle breedte van het leven.

Allert de Geus - bestuurder Stichting scholengemeenschap voor vrijescholen

Laurens Knoop - voorzitter Vereniging van vrijescholen

Allert de Geus
Allert de Geus