Waldorf100 Tijdcapsule

Een momentopname van het Waldorf100 Festival met een blik op de toekomst

Maar liefst 3.000 deelnemers werden ontvangen...

Op 20 september vond in De Fabrique in Utrecht het Nederlandse Waldorf100 Festival plaats. 100 jaar eerder werd de eerste vrijeschool opgericht in Stuttgart. Op verzoek van Waldorf-Astoria fabriekseigenaar Emil Molt zette Rudolf Steiner een school op om de kinderen van zijn werknemers te onderwijzen. Sindsdien groeit het vrijeschoolonderwijs wereldwijd. Vandaag zijn er over de hele wereld meer dan 1.180 vrijescholen in meer dan 70 landen.

1 ontvangst
2 ontvangst
3 ontvangst
4 ontvangst

...de officiële opening volgde...

Met korte toespraken van verenigingsvoorzitter Rian van Dam en wethouder Anke Klein, met Frans Lutters en onze bijzondere gast Sophia Christina Murphy-Molt, met het aansteken van de Waldorf100 Kaars én met een gezamenlijk lied onder leiding van Marcel van Os. Presentator Sander Bosch hield het overzicht.

Het Vuur & De Kaars

Het Vuur & De Kaars

Vrijescholen werkten samen aan de Waldorf100 Kaars, die tijdens het festival werd aangestoken met het vuur van de vrijeschool.

Sfeerfilm van het festival

Sfeerfilm van het festival

Een kort sfeerverslag van het Waldorf100 Festival met onder meer het aansteken van de kaars en het Waldorf100 Lied.

Er waren felicitaties van Arie Slob

Er waren felicitaties van Arie Slob

"De vrijeschool neemt een hele eigen plaats in, in het brede palet van ons onderwijs. Met aandacht voor de eigenheid van kinderen".

...en het festival ging van start!

Met een ambachtenstraat...

Een variëteit aan vak- en handwerk en nieuwe ambachten vonden de bezoekers in de Ambachtenstraat, in de buitenlucht van het festival. Van ijzer smeden tot koper slaan, tot manden vlechten. Maar denk ook aan de imker, de houtbewerker, de broodbakker, instrumentenmaker en de keramiek 3D-printer.

...kunstzinnige reflecties...

Waldorf100 Lied

Tijdens de opening werd het Waldorf100 Lied gezongen. Het stuk werd bewerkt en gearrangeerd door muziekdocent Marcel van Os en uitgevoerd door de studenten van Hogeschool Leiden én het festivalpubliek.

Waldorf100 Klok

Op de ambachtenstraat werd de Waldorf100 Klok vervaardigd onder leiding van kunstdocent Rik ten Cate. De klok werd na het festival in brons gegoten om vervolgens als wisselklok te kunnen luiden op alle vrijescholen in Nederland.

Waldorf100 Gedicht

In de dialoogsessie van de 'Waldorf Tijdcapsule' gaven deelnemers en sprekers hun ideeën over het onderwijs van de toekomst en de rol van de vrijschool. Sneldichter David Mulder vatte de opbrengst in het Waldorf100 Gedicht.

...een markt met 40 kramen...

Organisaties en initiatieven rond het onderwijs en de vrijeschoolbeweging vormden samen de Waldorf100 Markt, die bestond uit tientallen kramen. De veelzijdige markt was dé ontmoetingsplek op het festival.

...en een expositieplein.

Op het plein werd leerlingenwerk tentoongesteld, er werden vormtekeningen en gedichten gemaakt, enkele films werden vertoond en festivalbezoekers konden een videoboodschap op nemen in de Waldorf100 Babbelbox.

Bekijk ook deze films...

Leerplan in beweging

Leerplan in beweging

Het docententeam van het Rudolf Steiner College uit Rotterdam toonde het leerplan van de vrijeschool in een performance met euritmische oefeningen.

Alumni blikken terug

Alumni blikken terug

Ter gelegenheid van '100 jaar vrijeschool' keek het Marecollege in Leiden samen met enkele oud-leerlingen terug op hun schooltijd.

Vrijeschool Babbelbox

Vrijeschool Babbelbox

We vroegen de mensen: 'Wat geeft jij jezelf en anderen mee voor de volgende 100 jaar vrijeschoolonderwijs?'

Water voor de zondenaar

Water voor de zondenaar

Voor zijn examen maakte vrijeschoolleerling Ian Merkoulov de animatie 'water voor de zondenaar', die werd vertoond op het expositieplein.

Er waren workshops, lezingen en gesprekken...

...met onder meer deze publicaties, presentaties en verslagen.

Gert Biesta, onderwijspedagoog en hoogleraar

De opdracht van het onderwijs

Presentatie
Jan Bransen, hoogleraar Filosofie

Steiner, Dewey en de menselijke natuur

Presentatie
Paul Zoontjens, em. hoogleraar onderwijsrecht

Naar moderne onderwijsvrijheid

Presentatie
Nadia Demaret - Vrijeschool Widar in Delft

Digitale geletterdheid

Presentatie
De digitale samenleving - Nationale Denktank

Nationale Denktank over digitalisering in de samenleving en de rol van het onderwijs

Verslag
Monique Volman - Onderwijsraad

Doorgeschoten differentiatie, brede kwaliteit en de vrijeschool

Presentatie
Ariëlla Krijger & Wouter Modderkolk - Lectoraat

Achter elk cijfer schuilt een uniek verhaal

Publicatie
Wouter Modderkolk - Lectoraat

Van traditioneel toetsen naar kiemkrachtig waarnemen

Presentatie
Wouter Modderkolk - Lectoraat

Toetsen als afreken- of waarnemingsinstrument in het vrijeschoolonderwijs?

Publicatie
Hanane Abaydi - IZI Solutions & Waldorf aan de Werf

Over 'on(der)wijs ongelijk(heid)' en innovatieve oplossingen bij sociaal maatschappelijke vraagstukken.

Presentatie
Jacques Dane - Nationaal Onderwijsmuseum

Een schets van hoofd collectie en onderzoek, Jacques Dane, over hoe de vrijeschool in Nederland wortel kon schieten.

Presentatie
Hans Passenier - BVS-schooladvies

Gepersonaliseerd vrijeschoolonderwijs

Presentatie

Een theaterzaal met prachtige opvoeringen...

Spiegel in Spiegel

Spiegel in Spiegel is een euritmieproject met 24 leerlingen uit de 9e klas van de vrijeschool. De voorstellingen worden samen met de leerlingen gemaakt en behandelen thema’s die er voor hen toe doen. Artistiek startpunt is de belevingswereld van de leerlingen zelf.

Schots sprookje: Noor de notenkraakster

Eén van die opvoeringen in de theaterzaal was het Schotse sprookje: "Noor de notenkraakster". Uitgevoerd door twee vertellers, een accordeonist en tien studenten van de opleiding Docent Dans/Euritmie van de Hogeschool Leiden.

Revolutie van het licht

‘Revolutie van het licht’! Zo presenteren studenten van de Vrijeschool Pabo het kunstzinnige resultaat van hun werk wat in de week voorafgaand aan het festival is vormgegeven. In de zogenaamde ‘Michaëlweek’, wordt gewerkt aan diverse thema’s: Michaël, nieuwsgierigheid, vrijheid, onderwijs... Dit alles gericht op de vraag wat er nodig is voor het vrijeschoolonderwijs van de toekomst.

Muziektheater: Floris en Blanchefleur

Theatergezelschap De Rode Lelie speelde scenes uit het muziektheaterstuk Floris en Blanchefleur. Een samenspel van leerlingen, leraren en ouders van de Stichtse Vrije School in Zeist.

Floris blanchefleur01
Floris blanchefleur02
Floris blanchefleur03
Floris blanchefleur04
Floris blanchefleur05
Floris blanchefleur06

...en conferentiezalen over onder andere deze thema's.

Vrijheid van onderwijs

Tijdens het Waldorf100 Festival stonden we stil bij de inrichting van ons onderwijsbestel aan de hand van een dialoog over onderwijsvrijheid en artikel 23 van de grondwet. De dialoog werd ingeleid door emeritus hoogleraar Onderwijsrecht Paul Zoontjens, die in het voorjaar van 2019 een nieuw boek uitbracht getiteld Onderwijsrecht, eenheid in verscheidenheid. Aansluitend vond er een panelgesprek plaats met Rinda den Besten (PO-raad), Edward Moolenburgh (VBS), Hans Teegelbeckers (VOS/ABB) en Allert de Geus (Stichting De Vrije School Noord en Oost Nederland). Rian van Dam begeleidde het gesprek. Lees meer over deze dialoog.

Culturele diversiteit

De vrijeschool heeft overal ter wereld wortel geschoten, vanuit de eigenheid van elke culturele context. Kunnen wij ook in Nederland deze culturele diversiteit omarmen, zodat we kinderen helpen opgroeien in vertrouwen, en in verbinding met de ander? Als kinderen samen kunnen opgroeien en 'de ander' ontmoeten tijdens de jeugd, is dat een cadeau dat we mee kunnen geven naar de toekomst. De vrijeschool is hier bij uitstek voor geschikt, want de vrijeschool vraagt naar het wezen van het kind. Deze vraag is universeel en voor elk kind. Lees het hele verslag.

Doorlopende Leerlijnen

Vrijescholen hanteerden oorspronkelijk geen onderscheid tussen PO en VO, maar moesten daar van overheidswege een scheiding in aanbrengen. De vrijeschool volgt namelijke een doorlopende leerlijn vanaf de kleuters t/m klas 12, die is afgestemd op de leeftijdsfasen van het kind. De overheid heeft nu belangstelling voor het overbruggen van de kloof tussen PO en VO en stimuleert initiatieven om een aparte school in het leven te roepen voor leerlingen van 10 tot 14 jaar. Lees meer over deze dialoog.

Segregatie en kansen(on)gelijkheid

Tijdens het festival voerden we een dialoog over segregatie en kansen(on)gelijkheid in het onderwijs. Een panelgesprek met onder meer Inge de Wolf. Zij is hoogleraar, inspecteur en projectleider van de Staat van het Onderwijs, waarin vrijescholen werden aangesproken op hun bijdrage aan segregatie in het onderwijs. En met Jeroen Gommers, bestuurder in het montessorionderwijs. Ook Hanane Abaydi, verbonden aan Waldorf aan de Werf en professional bij een sociaal innovatiebureau en Peronnik Veltman, verbonden aan de vrijescholen deelden hun inzichten.

Identiteit & organisatievormen

Vrijescholen in Nederland zijn autonoom. Wat zij gemeen hebben is de visie op onderwijs. Hoe daar vorm aan wordt kan verschillen per school. Ook de inrichtingsvorm van scholen speelt hierin een rol. Het vrijeschool-landschap is divers. Van particuliere vrijescholen en eenpitters tot bestuurskoepels en vrijeschool-afdelingen. Wat betekent dit voor de identiteit van de vrijeschool in 2019? Tijdens het festival gingen we hierover in gesprek (zie de fragmenten en toelichting hieronder).

Staatsvrije vrijeschool

Staatsvrije vrijeschool

Leerkracht en initiatiefnemer Danielle Buijsman vertelde in het programma meer over de particuliere vrijeschool De Werfklas: "Door als zelfstandig ondernemer het heft in eigen hand te nemen, ondervinden de kinderen aan den lijve hoe vreugdevol het is om autonoom en zelf-scheppend in het leven te staan!"

De Coöperatie

De Coöperatie

Voor dit jubileumjaar maakte de Vrije School Utrecht een korte film over modern lerarenzelfbestuur: over de de vrijschool coöperatie voor medewerkers. Een bestuursvorm die past bij het antroposofische principe van de sociale driegeleding: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Leerkracht Ron Boels, vertelde hier meer over.

Overkoepelend bestuur

Overkoepelend bestuur

Wanda Kasbergen, bestuurder van Stichting Pallas toonde het fragment als een mooi voorbeeld van leren: “Dat leren soms ook wat pijn doet, maar dat het zélf ontdekken met een liefdevolle moeder op de achtergrond zo essentieel is voor het leven. In deze tijd willen veel ouders hun kind behoeden voor het vallen en opstaan. Vanuit dit fragment kan ik het over leren hebben en het samen leren binnen een grotere stichting en wat de voor- en nadelen daarbij zijn".

Vrijeschoolafdeling

Vrijeschoolafdeling

Pauline Tillmans vertelde over het project 'transformatie': "De school bereidt voor op een leven in de maatschappij. Dit project geeft daar vorm aan. Heerlen krabbelt op na de sluiting van de mijnen. Daarin past de ontwikkeling van een vrijeschool, waar via grootouders van leerlingen de geschiedenis van het mijn-verleden tot leven komt. Ik vind het belangrijk dat Vrijeschool Parkstad zich ontwikkelt in een stad waarmee een relatie opgebouwd kan worden.

Het festival werd afgesloten met een muzikale finale!

Het festival werd in stijl afgesloten door maatschappelijk kunstenaars Merlijn Twaalfhoven en Imre Ploeg. Zijn begeleidden een massale, muzikale interactieve improvisatie. Daarbij werkten zij samen met spelers van Theatergroep Hardt, bestaande uit (oud-)leerlingen van de vrijeschool, onder leiding van Katelijn Udo de Haes. De theatermakers verzamelden eerder die dag op ludieke wijze teksten bij de festivalbezoekers en brachten dit tijdens de finale in beweging.

Met dank aan!

Vrijeschoolbeweging

Het festival werd mede mogelijk gemaakt door alle vrijescholen in Nederland en onnoembaar veel organisaties uit de onderwijssector en de vrijeschoolbeweging. Speciale dank aan vrijeschoolouder Ymke Snackers voor de vormgeving, Norbert Voskens die alle foto's maakte, de leerlingen van de 9e klas van het Marecollege voor de tekeningen die speciaal werden gemaakt voor de festival-flyer en de studenten van Hogeschool Leiden en de ouders van Vrije School Utrecht die als vrijwilligers meewerkten!

Werkgroep

Op de foto van links naar rechts:
  • Maaike v. Gelder, Vereniging v. vrijescholen
  • Rinske Kreukniet, Rudolf Steiner College
  • Nicole Degenaar, Bernard Lievegoed School
  • Daira Visch, Hogeschool Leiden
  • Nadine Massee, Vereniging v. vrijescholen
  • Stephanie ter Poorten, Marecollege
Niet op de foto:
  • Nicoline Vink, Vereniging v. vrijescholen
  • Tristan vd Linden, Vereniging v. vrijescholen